Tuesday, February 8, 2011

>The Beauty of MatheMazic




                                                      >1 x 8 + 1 = 9

                                                    >12 x 8 + 2 = 98

                                                  >123 x 8 + 3 = 987

                                               >1234 x 8 + 4 = 9876

                                             >12345 x 8 + 5 = 98765

                                           >123456 x 8 + 6 = 987654

                                         >1234567 x 8 + 7 = 9876543

                                       >12345678 x 8 + 8 = 98765432

                                     >123456789 x 8 + 9 = 987654321

>

>

                                                           >1 x 9 + 2 = 11

                                                         >12 x 9 + 3 = 111

                                                       >123 x 9 + 4 = 1111

                                                     >1234 x 9 + 5 = 11111

                                                   >12345 x 9 + 6 = 111111

                                                 >123456 x 9 + 7 = 1111111

                                               >1234567 x 9 + 8 = 11111111

                                             >12345678 x 9 + 9 = 111111111

                                           >123456789 x 9 +10= 1111111111

>

>

                                                              >9 x 9 + 7 = 88

                                                            >98 x 9 + 6 = 888

                                                          >987 x 9 + 5 = 8888

                                                        >9876 x 9 + 4 = 88888

                                                      >98765 x 9 + 3 = 888888

                                                     >987654 x 9 + 2 = 8888888

                                                    >9876543 x 9 + 1 = 88888888

                                                  >98765432 x 9 + 0 = 888888888

>

>

>Brilliant, isn’t it?

>And finally, take a look at this symmetry:

>

>

                                                                   >1 x 1 = 1

                                                               >11 x 11 = 121

                                                           >111 x 111 = 12321

                                                       >1111 x 1111 = 1234321

                                                   >11111 x 11111 = 123454321

                                               >111111 x 111111 = 12345654321

                                           >1111111 x 1111111 = 1234567654321

                                       >11111111 x 11111111 = 123456787654321

                                    >111111111 x 111111111=123456789 87654321

બાળમિત્રો માટે


બાળમિત્રો આ વેબ સાઇટની અવશ્ય મુલાકાત લો


http://www.education-world.com


http://www.awesomelibrary.org

http://www.funbrain.com

http://www.doscience.com

http://www.chem4kids.com

http://www.aaamath.com

http://www.aplusmath.com

http://www.nationalgeographic.com/kids/

http://www.aneducationalemporium.info

http://www.homeworkplanet.com

http://www.sciencemaster.com

http://www.school.discovery.com

http://www.quickmath.com

http://www.homeworkhelp.about.com

જાણવા જેવું


મિત્રો, જનરલ નોલેજ ની દુનીયામાં ડોકીયુ કરવી:::::;

**ઓસ્ટ્રેલીયામાં માણસો કરતાં કાંગારૂની સંખ્યા વધારે છે.
**જિરાફએ વિશ્વનું ઉચામાં ઉચું પ્રાણી ગણાય છે.
**જિરાફને ૨૧ ઈચ લાંબી જીભ હોય છે.
**પોતાની જીભ વડે એ કાન સાફ કરે છે.
**શેડો બર્ડ નામનું પંખી ત્રણા માળાનો માળો બાંધે છે.
**પહેલો માળ બચ્ચા માટે, બીજો માળ ખોરાક માટે, ત્રીજો માળ નર માદા ચોકી કરે.
**હાથી ત્રણા માઈલ દૂરથી પાણીની ગંધ પારખી શકે છે.


શાર્ક માછલી (બાસ્કીંગ)

દરિયાઈ પ્રાણીઓમાં શાર્ક એ સૌથી ભયંકર માછલી છે શાર્ક માછલી કદમાં પણા મોટી છે. જો કે શાર્ક અનેક જાતની જોવા મળે છે, બાસ્કીંગ શાર્ક તેના વિકરાળ જડબાને કારણ જૂદી તરી આવે છે. ભૂરા રંગની બાસ્કીગ ૬થી ૮ મીટર લાંબી હોય છે. પેસીફીક અને એટલાન્ટીક સમુદ્રમાં તે જોવા મળે છે. પાણીની સપાટી ઉપર રેહવાનું એ વધારે પસંદ કરે છે. ધીમી ગતીએ તરે છે. ૧૦૦ દાંતનું વિકરાળ જડબું એ અની વિશેષતા છે. તે કલાકના લાખો લીટર પાણી પીએ છે અને ચૂઈ વાટે બહાર કાઢે છે. આ ચૂઈમાં ૫૦૦૦ જેટલી જીભ છે.તે હંમેશા બે કે ત્રણાના સમૂહમાં સાથે રહે છે તેમનાં બચ્ચાંનું કદ પણ બે મીટર લાબું હોયછે.


પ્રાણી જગત

*ખૂંધવાળા ઊટની કરોડરજ્જુ સાવ સીધી હોય છે.
*કેટલફીશ નામની માછલીને ત્રણ હૃદય હોય છે.
* કસારીના કાન તેના પાછલા પગના ઘૂટણામાં હોય છે.
*વિશ્વનું સૌથી વધુ ઝેરી પ્રાણી પોઈઝન એરો ફ્રોગ નામના દેડકા છે.
*ઓકટોપસની આંખની કીકી ચોરસ હોય છે.
*હમીંગ બર્ડની પાંખ સેકંડમાં ૯૦ વખત ફરકે છે.
*નાનકડું હમીંગ બર્ડ વટાણાના દાણા જેવડાં ઈંડા મૂકે છે.
*શિકાર કરવા માટે સિંહ કલાકના ૮૦ કિલોમીટરની ઝડપે દોડે છે.


મા અને બાપ

નાના-મોટા સૌએ સમજવા જેવી વાત છે.
*મા એ ઘરનું ઢાંકણ છે…બાપ ઘરનું અસ્તિત્વ છે.
*મા પાસે આસું નો દરિયો છે.. બાપ પાસે સય્ંમનો ઘાટ છે.
*મા રડીને હૈયું હળવું કરે છે. બાપ સાંત્વાન આપીને ‘હાશ’નો અનુભવે છે.
*કોઈ વાર દાઝી જવાય કે ઠેસ વાગે ત્યારે ..’ઓહ! મા શબ્દો મ્હોમાંથી નીકળી જાય છે.પણ કોઈ મોટા અક્સ્માત થતાં ..’ઓહ બાપરે’ બોલાઈ જલાય છે.
*પ્રેમથી રોજ જમાડાનારી ‘મા’ આપણાને યાદ રહે છે.પણ આયુષ્યના ભાથાની સગવડ કરી આપનાર બાપ ને બહુ યાદ નથી કરતાં.
*કુટુંબમાં કોઈનું મૃત્યું થાય તો ‘મા’તુરત રડી પડે છે,પણ પ્રસંગે -દુઃખ થવા છતાંય બાપ રડતો નથી કારણકે ..ઘરના સૌને આ કરૂણ પ્રસંગે બાપેજ હિં મત આપવાની છે.
* પરીક્ષામાં પાસ થતાં દીકરાને જોઈ મા હરખખેલી થઈ નાચી ઉઠે છે, જ્યારે બાપ ખુશાલીમાં બજારમાં જઈ મીઠાઈ લઈ આવે છે ને આનંદની લ્હાણી કરે છે.
*મા દીકરી-દીકરાના ડ્રેસ માટે ખર્ચ કરતા ખચકાતી નથી પણ્. બાપાના ફાટેલા ગંજી લેઘા માટે પૈસા વાપરતી નથી.
*મા અને બાપ દરેક કુટુંબના અગત્યના સભ્યો છે. એમની હયાતી હોય ત્યારે ઘણાં એમને ભૂલી જાય છે પણ ‘ગેરહાજરી’ હોય ત્યારે ઘણીવાર આંસુ સારતા હોય છે..તસ્તીર બનાવે.. યાદમાં કોઈ ઈમારત..મર્યા પછીની “પોક” શા કામની!!


છીંક શા માટે?

શ્વાસ વાટે બહારની હવા લેવાનું કામ કરતું આપણા નાકની અંદરની સપાટી ઉપર સુક્ષ્મ રુંવાટી હોય છે કે જેથી બહારથી આવતી હવામાં રહેલા રજકણરૂપી અશુધ્ધઓ ગળાઈ જાય અને ફેફસામાં જાય નહીં, શ્વાસમાં ક્યારેક ત્રીવ્રગંધ, પ્રવાહી કે મોટી રજકણ જાય ત્યારે આ રૂવાટીમાં સળવળાટ થઈ તે વસ્તુંને તાત્કાલિક બહાર ધકેલી દેવા માટે છીંક આવે છે, આમ છીંક એ આપણાં આરોગ્યનું રક્ષણ કરતી ક્રિયા છે. ક્યારેક શરદીને કારણે વારંવાર છીંકો આવે છે તેનું કારણ પણ નાકમાંથી અનીચ્છ્નીય દ્રવ્યો બહાર ધકેલવાનું છે. છીંક ખાધા પછી શ્વાસનમાર્ગ ખુલ્લો થઈ સરળતાથી શ્વાસ લઈ શકાય,


કીડી વિશે થોડી વાત

૧,કીડી પૃથ્વી ઉપરનું ખૂબજ પુરાતન કિટક છે. ડાયનાસૉરના કાળામાં પણ પૃથ્વી પર કીડીઓ હતી.
૨,કીડીની હજાર કરતાંય વધુ જાત જોવા મળે છે.
૩,કીડીને ગરમ વાતાવરણ અનુકૂળ આવે છે.
૪,કીડીઓ વસાહત બનાવીને રહે છે. એક વસાહતમાં લાખો કીડી રહે છે.
૫,કીડીઓની વસાહતમાં એક રાણી કીડી અને બીજી ખોરાક શોધી લાવનાર મજુર કીડીઓ હોય છે.
૬,રાણી કીડી માત્ર ઈંડા મુકવાનું કામ કરેછે.
૭,કીડીઓ પોતાના રસ્તા પર ખાસ પ્રકારની ગંધ છોડતી જાયછે,તેથી અન્ય કીડીઓ એ ગંધથી રસ્તો શોધે છે.
૮, આર્મિએન્ટ નામની કીડી અંધ હોયછે, તેનો ડ્ંખ ઝેરી હોયછે.
૯,કીડી ખૂબજ શીસ્તબધ્ધ હોય છે, ખોરાક એકઠી કરતી વખતે કીડી તે ખોરાક ખાતી નથી


ગણિત ગમ્મત







જાદુગર પ્રેક્ષકો સમક્ષ આવે છે અને ફલક પર મોટા અક્ષરે 7 લખે છે. બોર્ડ નહીં હોય તો મોટા કોરા કાગળ પર લખી શકાય. જાદુગર કહે છે, ‘દોસ્તો, તમે કોઈ પણ સંખ્યા ધારો ને પણ, મેં કહેલાં પગથિયાં અનુસરો તો છેવટે જવાબ 7 જ આવશે. તમારા મનમાં કોઈ પણ સંખ્યા ધારી લો. અને નીચેના પગથિયાં અનુસરો. આવો, શરૂઆત કરીએ.’

પગથિયાં :
[1] કોઈ પણ સંખ્યા ધારો.
[2] તે સંખ્યાને બમણી કરો.
[3] પરિણામમાં 17 ઉમેરો
[4] પરિણામમાંથી 3 બાદ કરો.
[5] પરિણામને 2 વડે ભાગો.
[6] પરિણામમાંથી ધારેલી સંખ્યા બાદ કરો.
[7] શું પરિણામ આવ્યું ? સાત જ ને ?

ઉદાહરણ:
ધારો કે સંખ્યા 23 ધારી છે. તેને બમણી કરતાં 46 થશે. તેમાં 17 ઉમેરતાં થશે 63. હવે પરિણામમાંથી 3 બાદ કરતાં 60 બનશે. તેને બે વડે ભાગતાં 30 થશે અને તેમાંથી ધારેલી સંખ્યા એટલે કે 23 બાદ કરતાં 7 જ વધશે ! આનું રહસ્ય શું ? ચાલો, એ જોઈએ. ધારો કે આપણે x સંખ્યા ધારી છે અને હવે ઉપરના પગથિયાં અનુસરીએ છીએ. તો પરિણામ કંઈક આ પ્રમાણે થશે.
ધારેલી સંખ્યા : x
2 X x = 2x
2x+17
2x+17 – 3 = 2x + 14
(2x+14) / 2 = x + 7
x + 7 – x = 7

[2] રૂપિયા-પૈસાનો અનોખો પ્રયોગ

જાદુગર ઓડિયન્સને કહે છે : ‘આજે આપણે રૂપિયા-પૈસાનો જાદુ કરીએ. જાદુમાં આપણામાંથી 4-5 પ્રેક્ષકમિત્રો ભાગ લે તો સારું.’ ભાગ લેવા તત્પર હોય તે દરેકને જાદુગર એક-એક કાગળ ગણતરી કરવા આપે છે. જાદુગર પોતાની પાસેના એક કાગળ પર કંઈ લખીને બધાની સમક્ષ ટેબલ પર મૂકે છે. ભાગ લેનાર દરેક પ્રેક્ષકને રૂ. 100 કરતાં નાની રકમ ધારવાનું કહે છે. શરત એટલી કે પ્રેક્ષક રૂપિયા અને પૈસા ધારે તો રૂપિયાની સંખ્યા પૈસાની સંખ્યા કરતાં વધારે હોય તેમ ધારવાનું. દરેક પ્રેક્ષકને જાદુગરથી છૂપી રીતે આ રકમ ધારીને પોતાના કાગળ પર લખી દેવા જાદુગર સૂચના આપે છે. હવે પ્રેક્ષકોએ જે પગથિયાં અનુસરવાનાં છે તે નીચે જણાવ્યાં છે. પ્રેક્ષકોને યોગ્ય માર્ગદર્શન મળી રહે તે માટે જાદુગર નમૂનારૂપ પોતાનું ઉદાહરણ લઈ ગણતરી બતાવે છે. પ્રેક્ષક પૂરેપૂરી વિગત લખી તેની સામે યોગ્ય ગણતરી બતાવતા જાય એવી સૂચના જાદુગર આપે છે.

પગથિયાં :

[1] જાદુગરે ધારેલી રકમ રૂ. 56.40 છે. પ્રેક્ષકો પણ પોતે ધારેલી રકમ લખે છે.
[2] ધારેલ રકમમાં જેટલા રૂપિયા છે તેટલા પૈસા ગણો અને જેટલા પૈસા છે તેટલા રૂપિયા ગણો. રૂપિયા-પૈસાને ઊલટ-સૂલટ કરો અને રકમ લખો. એટલે થશે : રૂ. 40.56
[3] ધારેલી રકમનાંથી ઊલટ-સૂલટ કરીને મેળવેલી રકમ બાદ કરો : એટલે કે (રૂ. 56.40 – રૂ. 40.56) = રૂ. 15.84
[4] ઉપરના પરિણામમાં મળેલી રકમ રૂ. 15.84ને પણ ઊલટ-સૂલટ કરીને નવી રકમ મેળવો અને તે લખો : રૂ. 84.15
[5] પરિણામ (3) અને પરિણામ (4) નો સરવાળો કરો. એટલે કે : (રૂ. 15.84 + રૂ. 84.15) = રૂ. 99.99
[6] શું પરિણામ આવ્યું ? જાદુગરનું રૂ. 99.99 અને બધા પ્રેક્ષકોનું પણ રૂ. 99.99

નોંધ : ધારવાની રકમમાં પૈસાની સંખ્યા કરતાં રૂપિયાની સંખ્યા વધુ ધારવાનું કહ્યું છે તેનું કારણ સમજાયું ? વિચારો. બીજી એક વાત ધ્યાનમાં રાખવાનું જરૂરી છે. ધારેલી રકમમાં રૂપિયા અને પૈસાની સંખ્યા સરખી ન હોય તે જોવું જરૂરી છે.

[3] 1 થી 9 સુધીની કોઈ બે સંખ્યા ધારો. અને હું તે કહી આપીશ.

જાદુગર કહે છે એક સંખ્યા ધારી હોય અને તે કહેવાની હોય તો તો સરળતાથી શોધી શકાય. પણ 1 થી 9 સુધીની બે સંખ્યા ધારેલી હોય અને શોધવાની હોય એ જરા કપરું, ખરું ને ? પણ જાદુગર માટે કોઈ વસ્તુ અઘરી નથી હોતી. તમે 1 થી 9 સુધીની બે સંખ્યા ધારો અને હું કહું તેમ કરો. અને હું તમને તમારી ધારેલી સંખ્યાઓ કહી આપીશ. આપેલાં પગથિયાં સમજવાનાં સરળ પડે તે માટે હું બે સંખ્યા ધારીને ઉદાહરણ રજૂ કરું છું. તમે સંખ્યા ધારો તો કાગળ લો અને તેમાં એ જ પ્રમાણે પગથિયાં માંડો. ઉદાહરણ તરીકે મારી ધારેલી સંખ્યા 3 અને 7 છે.

પગથિયાં :

[1] કોઈ પણ ધારેલી બે સંખ્યામાંથી પ્રથમ સંખ્યાના બમણા કરો. (3 X 2 = 6 )
[2] પરિણામમાં 5 ઉમેરો. (6 + 5 = 11)
[3] પરિણામ (2)ને 5 વડે ગુણો. (11 X 5 = 55 )
[4] પરિણામ (3)માં બીજી સંખ્યા ઉમેરો. (55+7=62)
[5] આવેલા પરિણામ (4)માંથી 25 બાદ કરો. (62-25 = 37)
[6] આવેલા પરિણામ (5)માં 10 ઉમેરો. (37+10=47)
[7] શું જવાબ આવ્યો ? 47. તો ધારેલી સંખ્યા : 3, 7 છે.

નોંધ : જાદુગર આવેલા પરિણામમાંથી 10 બાદ કરે છે અને જે સંખ્યા મળે છે તેના અંકો જ ધારેલી સંખ્યા છે. દા.ત, જાદુગરે મેળવેલું પરિણામ 47 છે. તેમાંથી 10 બાદ કરતાં 47-10 = 37 આવે છે તેથી ધારેલી પ્રથમ સંખ્યા 3 અને બીજી સંખ્યા 7 છે. આમ તો ઉત્તર (5)મા પગથિયે જ આવી જાય છે. (6) અને (7) પગથિયાં તો જાદુગર પોતાની અગત્યતા વધારવા માટે કસરત કરાવે છે ! આ પગથિયાં દ્વારા પ્રથમ સંખ્યાને દશકના સ્થાનમાં ગોઠવીએ છીએ અને બીજી સંખ્યાને એકમના સ્થાનમાં, ખરું ને ? આવું કેમ થાય છે એનું રહસ્ય શોધો. સંખ્યા માટે x અને y ધારીને આગળ વધો.

[4] ગણતરીબાજ સુકેતુ

રાજાનો દરબાર ભરાયો છે. તેમાં સુકેતુ નામનો વિદ્વાન અને બુદ્ધિમાન નાગરિક હાજર હતો. રાજાએ સુકેતુને કહ્યું : ‘કંઈ એવી વાત કરો કે બધાને અને ખાસ કરીને મને આશ્ચર્ય થાય.’ સુકેતુએ કહ્યું : ‘રાજન, દેખીતી રીતે સરળ અને લાભદાયી લાગતી રમત પાછળથી મોંઘી પડે છે. આજે તમારી સંમતિ હોય તો એવી એક રમત શરૂ કરીએ.
‘સારું, કહો શું છે એ રમત ?’ રાજાએ કહ્યું.
‘જુઓ રાજન, તમને હું રોજ 1001 રૂપિયા આપીશ, તમારે મને પહેલે દિવસે 1 રૂપિયો આપવાનો. બીજે દિવસે તેના બમણા એટલે કે બે, અને ત્રીજે દિવસે તેના બમણા એટલે કે ચાર…. એમ એક માસ સુધી જ આપણે આપ-લે કરીશું. એક માસથી વધુ શરત ચાલે તો કદાચ આપે રાજપાટ છોડવાનો વારો આવશે !’ રાજા આશ્ચર્ય પામ્યા અને ખુશ પણ થઈ ગયા. રોજ 1001 રૂપિયા મળે, ને આપવાના તો 1,2,4,8 વગેરે જ !
‘મંજૂર છે.’ રાજાએ કહ્યું, ‘આજથી જ શરૂ.’

સુકેતુએ તરત જ રૂ. 1001 આપી દીધા. રાજાએ તરત જ તેમાંથી રૂપિયો કાઢી આપી દીધો. ‘ખરો, મૂરખ લાગે છે. આપણે શું ?’ રાજાએ મનમાં ને મનમાં વિચાર્યું. આ જ રીતે બીજે દિવસે પણ સુકેતુએ આપેલ રૂ. 1001માંથી બે રૂપિયા કાઢી ગણી આપ્યા. આમ-ત્રણ, ચાર, પાંચ, છ, સાત દિવસો ચાલ્યા જ કર્યું. રાજા તો ખુશખુશાલ રહે અને સુકેતુ પણ ખુશ રહે. તેને જોઈને રાજા આશ્ચર્ય અનુભવે. પછી આવ્યો 11મો દિવસ અને રાજાને જરા ખૂંચ્યું. તે દિવસે તેમણે રૂ. 1001 લેવાના હતા અને 1024 આપવાના હતા. પણ તેમણે તો વિચાર્યું કે, ‘મને તો અગિયાર દિવસના રૂ. 11011 મળ્યા છે ને ! કંઈ વાંધો નહિ.’

પણ હવે રાજાની પનોતી બેસી ચૂકી હતી. ગણતરી આ પ્રમાણે ચાલતી હતી.
12મે દિવસે રૂ. 2048
13મે દિવસે રૂ. 4096
14મે દિવસે રૂ. 8192
15મે દિવસે રૂ. 16,384
16મે દિવસે રૂ. 32,768
17મે દિવસે રૂ. 65,536
18મે દિવસે રૂ. 1,31,072
19મે દિવસે રૂ. 2,62,144
20મે દિવસે રૂ. 5,24,288 વગેરે…

ત્રીસ દિવસ સુધી રાજા થોભ્યા નહિ અને 20મે દિવસે જ સુકેતુને દરબારમાં બોલાવી સન્માન કર્યું. આવા ગણતરીબાજ ગણિતશાસ્ત્રી એ રાજ્યની શોભા છે એમ કહી પોતાના દરબારનાં નવરત્નોમાં તેને સ્થાન આપ્યું. અને તેના બધા જ રૂપિયા પરત કર્યા, એટલું જ નહિ પણ વચન પ્રમાણે એક માસ સુધી રકમ આપવાની થઈ તે પણ આપી. જોયું, વાસ્તવિક ગણતરીએ કેવું જાદુ કર્યું ? એ તદ્દન મામૂલી લાગતી રકમ ટૂંકા ગાળામાં કેટલી ભવ્ય બની શકે છે ! ગણિતનો જ જાદુ કહીશું કે બીજું કંઈ ?!

[5] એક મજાની રમત

એક મજાની રમત છે. તમે તમારા મિત્ર સાથે એવી શરત મારો કે તમે તેને પાંચ સવાલ પૂછશો અને તે બધાના ખોટા જ જવાબ આપવાના. એક પણ સવાલનો જવાબ સાચો આપ્યો તો રૂ. 10 હારી જાય અને નહિ તો રૂ. 10 તમારે તેને આપવાના.
‘આ તો તદ્દન સહેલું છે. આવી જા, પૂછવા માંડ સવાલ !’ તમારો મિત્ર કહેશે.

તમે પહેલો સવાલ પૂછો છો : ‘નેપોલિયનનો જન્મ કઈ સાલમાં થયો હતો ?’
‘1985માં’ મિત્ર જાણીજોઈને ખોટો જવાબ આપશે. તમે તરત બીજો સવાલ પૂછો.
‘પાંચમાં સાત ઉમેરતાં શું જવાબ આવે ?’
‘ચાર સો પાંત્રીસ.’ તમારો મિત્ર જવાબ આપે છે.
ત્રીજો સવાલ : ‘મુંબઈ ક્યા દેશમાં આવ્યું ?’
‘ઈંગ્લેન્ડમાં !’ જવાબ મળે છે.
પછી જરા વિચાર કરતા હો તેમ તમે કહો છો : ‘હં, આપણે તો પાંચ સવાલની શરત છે. કેટલા સવાલ થયા ?’
‘ત્રણ સવાલ પૂરા થયા.’ પેલો મિત્ર સ્વાભાવિકપણે બોલી દેશે.
‘કેમ મારા ચોથા સવાલનો જવાબ સાચો આપી બેઠા ને !? લાવો દસ રૂપિયા !’

તમારો મિત્ર આશ્ચર્ય પામશે. તે તમને તમારી ચાલાકી અને ચપળતા બદલ જરૂર શાબાશી આપશે !

[6] કોયડા ઉકેલો

[અ] પ્રિતેશ એક દુકાનમાંથી એક શર્ટ અને એક ટાઈ ખરીદે છે. શર્ટની કિંમત ટાઈ કરતાં રૂ. 100 જેટલી વધુ છે. પ્રિતેશ આ બન્નેનું ભેગું બિલ રૂ. 150 ચૂકવે છે. દરેકની કિંમત શોધો.

[બ] એક ડબ્બામાં લોટ છે. ડબ્બા સાથે લોટનું વજન 19 કિલોગ્રામ છે. તેમાંથી ત્રીજા ભાગનો લોટ કાઢી લેતાં બાકીના લોટ અને ડબ્બાનું વજન 14 કિલોગ્રામ થાય છે. તો તે ડબ્બામાં કેટલો લોટ માતો હશે ? ડબ્બાનું વજન કેટલું થાય ?

Sunday, January 30, 2011

માતા-પિતાને, શિક્ષકોને….. – સંકલિત


માતા-પિતાને, શિક્ષકોને….. – સંકલિત



હજારો મા-બાપો માર મારી મારીને છોકરાઓને ડરપોક બનાવે છે. પછી જુલ્મી લોકો આ ડરપોકપણાનો લાભ ઉઠાવે છે. આમ, જુલ્મી લોકોના રાજ્ય ચાલે છે, તેની બધી જવાબદારી બાળકોને મારનાર મા બાપોની છે.”

- વિનોબા ભાવે

કેળવણીનો ઉદ્દેશ બાળકના શારીરિક માનસિક અને આધ્યાત્મિક સ્વયંસ્ફૂરીત વિકાસને સહાય આપવાનો છે, નહીં કે બાળકને ભણાવી ગણાવી, જેને શિષ્ટ કે ભણેલો કહેવામાં આવે છે, તેવો બનાવવાનો છે.

- ડો. મોન્ટેસરી

શેરીની નિર્દોષ ધૂળ બાળકને આનંદ કરતાંયે વહાલી લાગે છે. પવનની મીઠી લહરીઓ એને માની ચૂમી કરતાંય વધુ મીઠી લાગે છે. સૂરજના કોમળ કિરણો આપણા હાથ કરતાંયે કુમળા લાગે છે.

- ગિજુભાઇ બધેકા

શિક્ષકની વાચાળતા કરતાં તેનું મૌન વધુ કામનું છે. શિક્ષકે શીખવવા કરતાં બાળકોનું અવલોકન કરવું જરૂરનું છે. પોતે ભૂલ કરે જ નહિં એવું અભિમાન રાખવા કરતાં નમ્રતાથી પોતાની ભૂલો શોધવી અને સ્વીકારવી એ શિક્ષકનું કર્તવ્ય છે.

- ડો. મોન્ટેસરી

દરેક માતા પોતાના બાળકના મનમાં ચાલતા ભાવો સ્વયંભૂ રીતે સમજી જાય છે. ઇશ્વરની યોજનામાં એવું નથી કે એક સ્ત્રી મનોવિજ્ઞાનની વિદ્યામાં પારંગતની ડિગ્રી મેળવે ત્યાર પછી જ તેને માતૃત્વ મળે.

- જુગતરામ દવે

ઇશ્વરની સૃષ્ટીમાં બાળક એક અદભુત નિર્દોષ સર્જન છે. આપણે તેની સમક્ષ માનપૂર્વક ઉભાં રહી તેના વિકાસમાં ક્રમને ઓળખીને તેને અનુકૂળતા કરી આપીએ.

- ગીજુભાઇ બધેકા

જરૂરી જ્ઞાન વિના બાળકોને ઉછેરવાનું જોખમ વહોરવું એ ભારે ગંભીર પ્રકારનો દેશદ્રોહ કરવા જેવું છે. બાળકો એ ખાનગી બાબત નથી પરંતુ, રાષ્ટ્રની – દેશની એ મિલકત છે.

મા બાપ અને શિક્ષક કહે : ‘તું ના કરતો, હું કરું છું, તું ના બોલતો, હું બોલું છું, તું ના ચાલતો, હું ચાલું છું, તું ના લખતો, હું લખું છું’ આજ દિવસ સુધી આ જાતનું શિક્ષણ ઘરમાં ને શાળામાં બાળકોને મળ્યું. પરિણામ એ આવ્યું કે આજનું બાળક અપંગ છે; અપંગ બાળક પરાધીન છે; પરાધીન પરતંત્ર છે, અને પરતંત્ર એટલે ગુલામ.

- ગિજુભાઇ બધેકા

બાળક નથી પ્રભુનું પયગંબર કે નથી તે નિર્દોષતાની મૂર્તી, અને તે નથી નિરાધાર, મૂર્ખ કે આફત. બાળક એ બાળક જ છે, તે વિકાસને ઝંખતું, વિકાસ માટે જરૂરી એવી ચિતની તથા ઇન્દ્રિયોની સામગ્રી લઇને આવેલું, સ્વાવલંબન તરફ જવાની કુદરતી ઇચ્છાવાળું એક ચેતનતંત્ર છે. મા બાપ, કુટુંબ, કુદરત, પરિસ્થિતિ એ બધાં તેના વિકાસમાં મદદ કરે છે; પણ વિકાસ તો બાળક પોતે જ કરે છે.

- મૂ. મો. ભટ્ટ

બાળકો આપણને સાંભળતાં નથી, તેની ચિંતા કરવાની જરૂર નથી. પણ બાળકો આપણને જોઇ રહ્ય છે તેની ચિંતા કરવી જોઇએ.

- રોબર્ટ ફુલ્ધુમ

જીવન વિકાસનો પાયો બાલ્યાવસ્થામાં નખાય છે; બાળરોપાને સાચવશું તો બધું સચવાશે. જે દેશ બાળ કેળવણીમાં પછાત નહીં રહે તે કશામાં પછાત નહીં રહે.

- તારાબહેન મોડક

( ગિજુભાઇ બધેકા, મેડમ ડો. મોન્ટેસરી જેવા બાળમાનસના અભ્યાસુઓએ માતા પિતા અને શિક્ષકો માટે ઘણાં માર્ગદર્શક રસ્તાઓ અને બાળ ઉછેરનું સાહિત્ય આપ્યું છે. ગિજુભાઇ બધેકા તો આ ક્ષેત્રના એક આધારભૂત સીમાસ્તંભ ગણાય છે. આજે આવીજ કેટલીક સંકલિત વાતોમાં બાળ ઉછેર અને તેમના માનસ વિશેની કેટલીક વાતો અત્રે પ્રસ્તુત છે. બાલમૂર્તિ માસીકના અંકોના મુખપૃષ્ઠોમાંથી આ કંડીકાઓ લેવામાં આવી છે. )



ટૂંકી વાર્તા


મા કેમ મરી ગઈ? – કોઈચી એગુચી (14 વર્ષનો છોકરો)



{ વાત થોડીક જૂની છે, જાપાનના પહાડોની ગોદમાં યામામોટો નામનું નાનકડું ગામડું વસેલું છે, બીજા વિશ્વયુધ્ધ પછી આ શાળામાં ફરજીયાત અભ્યાસ શરૂ કરાયો છે, પણ શાળામાં છાજલી વરસાદ અને બરફ વર્ષાની રાહ જોઈને ઉભી છે, કોઈ સાધનો નથી, નકશા નથી, સંદર્ભગ્રંથો નથી, પુસ્તકો નથી, દરેક વિષયનું એક પાઠ્યપુસ્તક, પાટી અને ચોક છે. પણ શાળાની સૌથી મોટી મૂડી તેના વિદ્યાવ્યસની વિદ્યાર્થીઓ અને લગની વાળા શિક્ષકો છે. પહાડના બાળકોની આ માનીતી શાળા છે, અને તેના માટે એ બધી મુસીબતો વેઠે છે. સેઈક્યો મુચાકુ નામના ૨૪ વર્ષના શિક્ષક પોતાના દેશની – ગામની હાલત એ નિશાળીયાઓ સમજે, સુધારવાની તમન્ના જાગે એ માટે તે મહેનત કરે છે. પોતાના જીવનના કોયડાઓ, મુસીબતો અને સમાજ માટેના ખ્યાલો વિશે જાણવા તે વિદ્યાર્થીઓ પાસે નિબંધ લખાવે છે, છોકરાઓએ ગામડાનું જીવન જેવું જોયું, એવું આલેખ્યું. આ લખાણોમાં એ બાળકોએ એમના જીવનનું, આસપાસના વાતાવરણનું હૂબહુ પ્રતિબિંબ પાડ્યું છે, જાપાનમાં એક સમયે સહુથી વધુ વેચાતી, વંચાતી અને ચર્ચાતી આ નાનકડી પુસ્તિકા એટલી પ્રખ્યાત થઈ કે જાપાનના શિક્ષણ પ્રધાને એ ગામ સુધીની સફર ખેડીને એ ગામઠી શાળાના શિક્ષકો – બાળકોને શાબાશી આપી. આ ચોપડી પરથી ફિલ્મ પણ ઉતરી, “ઈકોઝ ફ્રોમ એ માઊન્ટેન સ્કૂલ”. કોઈચી એગુચી નામના ૧૪ વર્ષના એક કિશોરની વાત મને ખૂબ સ્પર્શી ગઈ, આજે પ્રસ્તુત છે એ કિશોરના મનોભાવો.

શ્રી મહેન્દ્ર મેઘાણી અને લોકમિલાપ ટ્રસ્ટ દ્વારા પ્રકાશિત ખીસ્સાપોથી, “પહાડી નિશાળના પડઘા”, મૂળ સંપાદક શ્રી સેઈક્યો મુચાકુ, ગુજરાતી અનુવાદ શ્રી મહેન્દ્ર મેઘાણી – માંથી સાભાર. }

બા ગુજરી ગઈ તેને કાલે પાંત્રીસ દિવસ થશે. આજા આખો દિવસ મને બાના ને અમારા ઘરની દુર્દશાના જ વિચાર આવ્યા કર્યા છે. અમે એટલા બઘા ગરીબ છીએ કે કાલ પાંત્રીસમા દિવસની વિઘિ ઊકલી ગયા પછી કાકા મારા નાના ભાઈને લઈ જશે ને એને દત્તક લઈ લેશે. ભાઇ જતો રહે તે મને બહુ વસમું લાગે છે. એવો ડાહ્યો છોકરો છે, ને હું જેમ કહું તેમ કરે છે! મારી નાની બહેન સુએકોને બીજા કાકા દત્તક લેવાના છે. પણ બા ગુજરી ગઈ ત્યારનું એને ઉટાંટિયું થયું છે તે મટશે પછી જ એ કાકાને ઘેર જશે. પછી ઘરમાં રહેશું, દાદી ને હું- બે જ જણ. 74 વરસનાં દાદી બે જણનું રાંઘણું યા માંડ માંડ રાંઘે છે. બા એ અમને બઘાં ભાંડરડાંને ભેગાં રાખવા બહુ મથામણ કરી; પણ હવે એ ગઈ, ને અમે વેરણછેરણ થઈ જવાનાં. 2/3એકરની અમારી જમીન છે – તેમાં ઘર ને ખેતર બઘું આવી જાય. બાપા ગુજરી ગયા પછી એટલી જમીનમાંથી અમારો રોટલો પેદા કરવા બાએ એકલે હાથે ખૂબ મહેનત કરી. હવે મારે એ જમીના ઉપર મજૂરી તો કરીને દાદીનો ને મારો ગુજારો કરવાનો આવ્યો છે. બાને એક હોંશ હતી કે હું ઝટ મોટો થઈને એને કામમાં મદદ કરું. એના શરીરમાં તો ઝાઝું કૌવત મળે નહિ, પણ અમારાં પેટ ભરવા અને સરકારી કરા વેરા ભરવા એણે કામ ખેંચ્યે રાખ્યું. છેલ્લા દિવસોમાં, શુદ્ઘિ રહી નહિ તે પછી પણ, એ ગણગણતી હતી: “લાકડા વીણી આવ્યા?” ;”ગાજરની સુકવણી કરેલી તેને મીઠું ને ચોખાનો આથો ચડાવ્યો?”;લીલાં શાકને અથાણું કરવા ઘોઈને તૈયાર રાખ્યા?” કોઈ રોગને લીઘે મા મરી ગઈ તેનાં કરતાં આ ઢોર મજૂરીમાં જા એ ઉકલી ગઈ, એમ મારું મન તો કહ્યા કરે છે. એને મદદ કરવા હું મથામણ તો ઘણીય કરતો, ને નિશાળ પડતી મૂકીને ઘેરા રહેતો. પણ માને માથે કામનો કેવો ડુંગર જેવડો બોજો હતો તેની તો, મરણપથારીએથી એ જે બબડતી હતી તે સાંભળીને જ મને ખબર પડી. એ શબ્દો મારાથી સાંભળ્યા જતા નહિ એટલે,બા પાસે બેસવાનું મન હતું છતાં, હું દોડીને કામે ચડી જતો.

12મી નવેમ્બરે, બાના મરણના આગલા દિવસે, જંગલ માંથી લાકડાં લાવવામાં પાડોશીઓએ મને મદદ કરી. એમની મદદ વિના મારું કોણ જાણે શું યે થયું હોત! તા.13મીએ ગામની ઈસ્પિતાલમાંથી સંદેશો આવ્યો કે બા છેલ્લાં ડચકાં ભરી રહી છે.

એની પથારીની આજુબાજુ અમે બઘાં ભેગાં થયાં ત્યારે મેં બાને વાત કરી કે લાકડાં લાવવામાં પાડોશીઓએ મને કેવી મદદ કરી હતી. સાંભળીને બા હસી: હું જીવીશ ત્યાં સુઘી એનું એ હસવું ભુલાશે નહિ. ખરી રીતે, ત્યાર પહેલાં કોઈ દી મેં બાને હસતાં જોયેલી પણ નહિ.

બાની જિંદગીમાં હસવા જેટલું સુખ હતું નહિ. પરણી ને આવી ત્યારથી, ને ખાસ તો બાપા ગુજરી ગયા પછી, એનું શરીર ને એનો આત્મા કુટુંબને ટકાવી રાખવાની હોડમાં ઊતર્યા હતા- ને હારતાં જતાં હતાં. દિવસોના દિવસો સુઘી, મહિનાઓ સુઘી, વરસો સુઘી,અમારી હાલત સુઘારવા એ જાણે કે જુદ્ઘે ચડી હતી. સરકારી મદદ ના લેવી પડે તે માટે એણે કાળી મજૂરી કરીને કાયા ઘસી નાખેલી.પણા માથે દેણું વઘતું જતું હતું. એટ્લે છેવટે 1948માં એ અને દાદી ગામની સરકારી કચેરીએ મદદ માંગવા ગયાં. તે દિવસથી બા જાણે બદલાઈ જા ગઈ. અમે સરકારી મદદ ઉપર નભતાં હતાં એ વાત બા ને દાદી વારેઘડીએ અમને યાદા કરાવતાં.

તે પછી એકા વરસ ને નવ મહિને માંદી બાની હાલત એવી થઈ કે પથારીમાંથી ઉઠાય પણ નહિ. જો કે એતો કીઘા જ કરે કે, થોડા દિવસામાં હું હરતી ફરતી થઈ જઈશ. પણ એની હાલત બગડતી જ ચાલી. દાદીમા વારેવારે કહે કે દાક્તરને બોલાવીએ. પણ બાના પાડે કે, આપણને દાક્તર પોસાય ક્યાંથી? “એતો એવો વખતા આવે,” દાદીમા કહેતાં:” તો ખેતર વેચીને યા દવા કરાવવી પડે.” પણ ખેતર કદી વેચાયું નહિ,ને બા સાજી થઈ નહિ.

એક દિવસ બાજુમાંથી તારોસાન આવેલા તેમણે દાદીમાને દાક્તરની વાત કરતાં સાંભળ્યાં. એ તો ચોંકી ઊઠ્યાં: ‘તે શું હજી સુઘી તમે દાક્તરને તેડાવ્યા નથી? તમને ખબર નથી કે સરકારી મદદ જેને મળતી હોય તેને દાક્તરી મદદ પણ મફત મળે છે? હમણાં જ જઈને હું દાક્તરને મોકલું છું.”

દાક્તરે બાને તપાસીને કહ્યું કે એને તરત ઇસ્પિતાલે લઈ જવી પડશે; એના હ્રદયમાં ભારે રોગ પેસી ગયો હતો. ‘ઇસ્પિતાલ’નું નામ સાંભાળતાં જ ઘરમાં ફફળાટ થઈ જતો,કારણકે દરદીની સંભાળ રાખવા ઘરના બઘા બીજા કોઈ માણસને પણ એની સાથે ત્યાં જવું પડે. મેં સાંભળ્યું છે કે પરદેશની ઈસ્પિતાલોમાં નર્સો જ દરદીની બઘી સંભાળ રાખે છે.અને ઇસ્પિતાલના રસોડમાં જ બઘાં દરદીની રસોઈ થાય છે.આ તો બહુ સરસ ગોઠવણ કહેવાય.એવું જાપાનની ઇસ્પિતાલોમાં પણ થાય તો કેવું સારું!

પહેલો સવાલા મારે એ ઊભો થયો કે બાની સંભાળ રાખવા ને એની રસોઈ કરવા ઇસ્પિતાલમાં કોણ જાય? જો હું જાઉં તો કામા કરનારું કોઈ રહે નહિ. ત્યારે, દાદી તો બહું ઘરડાં હતાં. બાકી રહી નાની સુએકો. પણ એ નવ વરસની છોકરી, માંદાની માવજાતના કાંઈ અનુભવા વિનાની, કેવી રીતે દરદીનું બીજું બઘું કામ કરે? પણ બીજું કોઈ તો હતું જ નહિ; સુએકોને મોકલ્યા વિના છૂટ્કો જ નહોતો.

દાક્તર અમારે ઘેર જ્મ્યા, તે પછી ગયા, એટલે હું ને દાદી બાને ઇસ્પિતાલે પહોંચાડવાની તૈયારીમાં પડ્યાં.

વળતે દિવસે, કાકા કોઈની સાઇકલ-રિક્ષા માગી લાવ્યા. એમાં અમે ગાદલાં પાથર્યા, ને બાને એની ઉપર સુવડાવી. ગોદ્ડું ઓઢાડ્યું. એ બઘાંની ઉપર પાછો ચીકણો કાગળ પાથરી દીઘો – એટલે વરસાદ ના લાગે. પછી બાના મોઢા ઉપર રહે તેવી રીતે એકા ખુલ્લી છત્રી રિક્ષા ઉપર અમે બાંઘી; અને પછવાડે શાકભાજી, ચોખા ને ઠામવાસણ બાંઘ્યાં. ઇસ્પિતાલે પહોંચતાં પહોંચતાં બાને બહુ હડદા લાગ્યા; પણ એણે ઘીરજથી સહન કર્યે રાખ્યા. બા ઇસ્પિતાલમાં જઈને સારવાર પામશે એ વિચારે હું રાજી થયો. પણા પછી ખેડનાં કામનો બઘો ભાર માથે આવ્યો. બાની પાસે જવાનું ઘણુંયે મન થાય, પણા વખત જ ના મળે. એમાં નિશાળે જવાનો તો સવાલા ક્યાંથી આવે?

કામ ખેંચ્યે રાખવા સિવાય મારે બીજો કોઈ રસ્તો નહોતો, એ દિવસોમાં પછી ગામનાં લોકો મને મદદ કરવા લાગતાં, નવેમ્બર ૧૩મીએ બા ગુજરી ગઈ.

મારા વર્ગના છોકરાઓએ અંતિમ સંસ્કાર માટે થોડા પૈસાનું ઉઘરાણું કર્યું હતું, એ છોકરાઓને લઈને અમારા બે શિક્ષક સ્મશાનમાં આવ્યાં હતાં, અંતિમ સંસ્કારનો બધો ખર્ચ ચૂકવાઈ ગયા પછી દાદી કહે કે, “હવે આપણી પાસે ૭૦૦ યેન રહ્યા છે, તારા બાપા ગુજરી ગયા ત્યારે તો ઘરમાં આટલાય પૈસા નહોતા.” પણ અમે કરજ ચૂકવવા માંડ્યા તો ૭૦૦૦ યેન તો ચટ થઈ ગયા ને ઉલટું ૪૫૦૦ યેન નું દેવું માથે રહ્યું.

આ બધો વિચાર કરતા મને મારા બાપા મરી ગયા તે દિવસો યાદ આવ્યા, ત્યારે હું હતો છ વરસનો જ્ પણ મને બધું યાદ છે, બાએ ને દાદીએ એની વાતો એટલી બધી વાર મારે મોઢે કરી છે કે મારાથી એ ભૂલાય જ નહીં. બાપા ગયા પછી બીજે દિવસે ઘરમાં ચોખા ક્યાંથી આવવાના હતા તેની બાને કે દાદીને ખબર નહોતી. એ બેઊ મંડ્યા ઘાસની સપાટ બનાવવા, ને એના બદલે ચોખા લઈ આવ્યા, એ દિવસોમાં જેટલી સપાટ એ બનાવે તેના છ શેર ચોખા મળે. બા કહે કે, સપાટના એ ભાવ સારા કહેવાય. ઘરમાં અમે નાનાં છોકરાં હતાં તેથી રોજના ચાર શેર ચોખાથી અમારે થઈ રહેતું. એ રીતે ધીમે ધીમે અમારી પાસે થોડીક સિલક ભેગી થવા માંડી.

તનતોડ મજૂરી કરી અમે દિવસ કાપતાં, બા ને એમ કે હું મોટો થાઊં ત્યાં સુધી જેમતેમ કરીને ખેંચી નાખીએ તો પછી વાંધો નહીં આવે. કેટલીયે વાર બા કહેતી કે “કોઈચી મોટો થઈને આપણને કામમાં મદદ કરશે પછી તો આપણે બધું દેવું માથેથી ઉતારી નાખીશું.”

બસ બા નાં જીવનમાં આ એક જ વાતની શાતા હતી, પણ એનું એ સ્વપ્ન કદી સાચું પડ્યું નહીં, ગરીબીએ એને ભીંસી જ નાખી. ગમે તેવી કાળી મહેનત કરે તો પણ કાંઈ વળતું નહીં, બા શું ખરેખર એમ માનતી હશે કે ભણી ગણીને કામે પડીશ એટલે અમારી હાલત સુધરી જશે? આખરે તો, બાએ જે કર્યું તેથી વધારે હું શું કરી શકવાનો હતો? આવા બધા વિચારો આડે મને ઉંઘ પણ આવતી નથી. બહુ બહુ વિચાર કરીને પછી એક યોજના બનાવીને અમારા માસ્તરને મોકલવાનું મેં નક્કી કર્યું.

આવતે વરસે મિડલ સ્કૂલમાં મારું છેલ્લું વર્ષ છે, ફરજિયાત ભણતર ત્યારે પૂરું થશે. મારે વરસ આખું નિયમિત નિશાળે જવું છે, તે પછીના વરસે હું થાય એટલી મહેનત કરીને અમારું દેણું ચૂકવીશ, કો’ક દી’ય જો મારી પાસે પૈસા બચશે તો એમાંથી મારે ચોખાનું એક ખેતર લેવ્ છે. અત્યારે તો અમારા ખેતરમાં એકલાં શાકપાન ઉગે છે, એટલાથી અમારું પૂરું થાય નહિં. મારે નવું નવું ભણીગણીને હુશિયાર થવું છે; એટલે પછી બકરાની જેમ કોઈ ચારો નીરે ત્યારે ખાવાને બદલે હું માણસની જેમ કામ કરી શકું.

પણ આ બધી યોજનાનો મેં ફરી વિચાર કર્યો ત્યારે મને ખ્યાલ આવ્યો કે મારી કેટલી બધી ભૂલ થતી હતી. પહેલા તો ચોખાનું ખેતર લેવા જેટલા પૈસા જ હું ક્યાંથી બચાવી શકવાનો હતો? વળી હું જે ખેતર ખરીદું તે બીજા કો’ક કુટુંબ પાસેથી જ આવવાનું ને ? એટલે પછી એ બાપડાં આજે અમે છીએ તેવા જ ગરીબ થઈ જવાનાં ને ?

હજી તો અમારે માથે કરજ ઉભા છે, દાદીમાનો, મારો ને નાના બે ભાઈ બહેનનો ગુજારો કરવાનો કોઈ રસ્તો નથી. એટલે તો એ બેયને દત્તક લેવાનું અમારા કાકાને કહેવું પડ્યું. પણ એ બે ન હોય તો યે બે ટંક ખાવાના જ અમારે મહિને ૨૦૦૦ યેન જોઈએ. લૂગડાં ને બળતણ તો જુદાં. એ ઉમેરીએ તો તો ૨૫૦૦ યેન થઈ જાય. અમારા ખેતરમાં તમાકુ થાય છે, તેની આવક અને સરકારી મદદ બેયની મળીને એટલી રકમ થાય, પણ પેલા દેણાં તો ઉભાં ને ઉભાં જ રહે છે. એટલે ચોખાનું ખેતર ખરીદવાની મારી રૂડીરૂપાળી યોજના સ્વપ્ન જેવી જ રહેશે.

અમે ગરીબ છીએ એ કાંઈ અમારી અશક્તિ કે આળસને લીધે નથી. અમારી પાસે પૂરતી જમીન નથી એ એક જ એનું કારણ છે. પાંચ જણનું કુટુંબ પોણા એકરના ટુકડા ઉપર કેમ કરીને નભી શકે? અમારા નસીબમાં આખરે તો ગરીબી જ મંડાયેલી રહેશે. બાપાના નસીબમાં એ હતી, બાના નસીબમાં યે હતી ને મારા નસીબમાંયે કદાચ એ જ રહેશે.

૨૯મી નવેમ્બરે મારા માસ્તરે ને હેડમાસ્તરે મને બોલાવ્યો ત્યારે મારા નસીબમાં શું મંડાયું હશે તે તેમને પૂછવાનો મારો વિચાર હતો પણ હજી હું કાંઈ બોલું તે પહેલા મચાકુભાઈએ પૂછ્યું તમે હજી રોજ ડુંગરામાં લાકડા વીણવા જાવ છો? શિયાળો આખો ચાલે એટલાં લાકડાં ભેગાં કરતાં તમને કેટલા દિવસ લાગશે? ને લાકડા લાવ્યા પછી તમારા ઘરનું શું શું કામ બાકી રહેશે?”

એમને મેં કહ્યું કે, “પાડોશીઓ મને મદદ કરે છે તે છતાં હજી મારે ઘણું બળતણ લાવવાનું બાકી છે. ને તે પછી તમાકુના પાન વીણીને તેને ચપટાં બનાવવાનાં છે.”

“એમાં કેટલાં દિવસ લાગશે?” એમણે પૂછ્યું.

“કોણ જાણે ! મને તો ખબર પડતી નથી” મેં કહ્યું.

“વરસ આખાનાં બઘાં કામનો હિસાબ રાખવો જોઇએ. તો જ આપણને ખબર પડે કે શેમાં કેટલો વખત જાય છે. આજથી જ નોંઘ રાખવા માંડજો!… હ્ં, તો પછી ક્યું કામ બાકી રહેશે?”

“બરફ પડવા માંડે તે પહેલાં ઘરનાં છાપરાં ઉપર સાદડી લગાડવાની છે. તે પછી મારે નિશાળે અવાશે.”

“તો તો પછી આ સત્રમાં થોડાક દિવસ જ તમે નિશાળે આવી શકશો;” માસ્તર બોલ્યાઃ “એ તો કામ ન જ આવે. જુઓ, કાલે તમે ચોખાનું ‘રેશન’ લેવા જાવ ત્યારે નિશાળે આવજો. મહિના દીથી તમે નિશાળે નથી આવ્યા. બઘા છોકરાઓને તમારે મળવાનું છે; તમારી બા ગુજરી ગયાં ત્યારે એમણે જે મદદ કરેલી તે માટે એમનો ઉપકાર માનવાનો છે. કાલે તમે આવો ત્યારે તમારા કામનો એક નકશો બનાવીને લેતા આવજો; હું એમની ઉપર નજર નાખી જઈશ.”

એ શબ્દો સાંભળીને મારી છાતી ઉપરથી જાણે મોટો ભાર ઓછો થયો. ક્યા કામમાં કેટલા દિવસ જશે તે બતાવતો કોઠો તૈયાર ક્ર્યો ત્યારે મેં જોયું કે માસ્તર કહેતા હતા તેમ ડિસેમ્બર મહિનાના છેલ્લા એક-બે દિવસ રહે ત્યારે જ હું નિશાળે જઈ શકવાનો હતો.

બીજે દિવસે એ કોઠો લઈને હું નિશાળે ગયો; મુચાકુભાઈન એ એ બતાવ્યો.

થોડી વાર સુઘી એમણે એ કાળજીથી જોયો; ને પછી કહ્યું;”તમે – તોઝાબુરો, સોજુ, શુનિચિ અને સુતોમુ – તમે જરા શિક્ષકોના ઓરડામાં લઈ જાવ, ત્યાં હું આ આવ્યો.”

ત્યાં આવીને એમણે મારા કામનો કોઠો તોઝાબુરોના હાથમાં મુક્યો, ને કહ્યું ;”આ તમને કેમ લાગે છે?”

તોઝાબુરોએ વાંચીને બીજાના હાથમાં મુક્યો. બઘાં વાચી રહ્યાં પછી શિક્ષક બોલ્યાઃ “કાં, કેમ લાગે છે?”

“અમે બઘાં ભેગા મળીને એ કામ ઝપાટામાં ઉકેલી નાખશું;” તોઝાબુરો બોલ્યોઃ “કાં અલ્યાવ, નહિ કે? તે પછી કોઈચી પણ આપણી જેમ નિશાળે આવી શકશે.”

બીજા છોકરાઓએ હસતે મોઢે ડોકાં ઘુણાવીને હા પાડી. હું કાંઈ બોલી શકયો નહિ.આંખમાંથી પાણીઊભરાતાં હતાં તેને રોકી રાખવા હું પાંપણ પટપટાવ્યે જતો હતો.

“પણ કામ બરાબર પાકું થાય તેનું ઘ્યાન રાખજો, હો!” શિક્ષક બોલ્યાઃ સહુ ભાગે પડતું વહેંચી લો, ને ઝપાટાબંઘ પૂરું કરી નાખો.”

હવે આંસુ રોક્યાં રોકાયા નહિ; લાજશરમ મૂકીને એ મારા ખોળામાં ટપક્યાં.

૩જી ડિસેમ્બર ને શનિવાર આવ્યો ત્યાં સુઘીમાં નિશાળના છોકરાઓએ ને થોડાં ગામલોકોએ મળીને મારું તમામ કામ આટોપી નાંખ્યું હતું. નિશાળે ક્યારે જવાશે તેની ચિંતા હવે મારે રહી નહોતી. કેવા સારા શિક્ષક ને કેવા મજાના દોસ્ત મને મળ્યા છે!

બા ગુજરી ગઈ એનો કાલે પાંત્રીસમો દિવસ છે. એના આત્માને આ બઘી વાત હું કહીશ. બાને હું વચન આપીશ કે, હું ખૂબ ખૂબ મહેનત કરીને ભણીશ; ને ભણીગણીને હું શોઘી કાઢીશ કે બા આટઆટ્લું વૈતરું કરતી છતાં તેમાંથી કેમ ઊપજતું નહિ? બીજાં લોકો એની જેમ મિનિટે- મિનિટ મજૂરી કરે છે તોય એમના ગુજરાન જેટલું એ કેમ રળી શકતાં નથી? ભણીગણીને બીજું મારે એ શોઘી કાઢવું છે કે જે માણસ મને પોતાનું ખેતર વેચે તેને મુસીબતમાં મૂક્યા વિના હું ચોખાનું ખેતર કઈ રીતે ખરીદી શકું?

અમારી શાળામાં ટોશીઓ નામનો બીજો એક છોકરો છે. એના ઘરની હાલત તો મારા કરતાંય ખરાબ છે. એને તો ત્રીસે દી ને બારે ય મહિના ડુંગરામાંથી લાકડાં ઘસડી લાવવાની ને કોલસા પાડવાની મજૂરી કરવી પડે છે. એટલે એ ક્યારેક જ નિશાળે આવે છે. અમે બઘાં ભેગા મળીએ તો બીજા છોકરાઓએ મને મદદ કરી તેમ કદાચ એને પણ અમે મદદ કરી શકશું.

- કોઈચી એગુચી (14 વર્ષનો છોકરો)



બાળ નાટક


   ભણતરનો ભાર – દર્શના પુનાતર (બાળનાટક)

(પ્રસ્તુત બાળનાટક ભાર વિનાના ભણતર માટે વાલીઓ શું કરી શકે એ વિશેનું એક નાનકડું ઉદાહરણ પ્રસ્તુત કરે છે. બાળકોને તેમની પસંદગીના ક્ષેત્રમાં વિકસવા મળે તે ખૂબ અગત્યનું છે એવો આ નાટકનો સૂર છે. જામનગરના ભવન્સ એ. કે. દોશી વિદ્યાલયમાં કોમ્પ્યુટર શિક્ષિકા એવા શ્રી દર્શનાબેનનો પ્રસ્તુત બાળનાટક અક્ષરનાદને મોકલવા બદલ ખૂબ ખૂબ આભાર. તેમની કલમે આવી અનેક સુંદર કૃતિઓ હજુ પણ અવતરે તેવી શુભકામનાઓ. ગુજરાતી રંગમંચ અને અહીં ભજવાતા નાટકો ગુજરાતી સાહિત્ય વારસાનો એક અમૂલ્ય હિસ્સો છે. તેમના આ બાળનાટકથી અક્ષરનાદ પર ગુજરાતી રંગમંચ વિશેની કૃતિઓ / નાટકોની સમીક્ષા વગેરે મૂકવાની ઈચ્છાની બાળ શરૂઆત થઈ શકી છે.)
* * * *
(પિન્ટુ શાળાએથી છૂટીને ઘરે આવે છે.)
મમ્મી – આવી ગયો બેટા !
પિન્ટુ – (થાકીને લોથપોથ થયેલી હાલતમાં) હા મમ્મી !
પિન્ટુ – મમ્મી, કાલથી મને એક કોથળો લાવી દેજે…
મમ્મી – (આશ્ચર્યથી) કોથળો !! કેમ ?
પિન્ટુ – આ જો ને, બુક્સના ભારથી મારું બેગ પણ ફાટી ગયું છે, હવે આટલી બધી ઢગલો બુક્સ તો કોથળામાંજ સમાય ને ?
મમ્મી – (હસીને) જા, જા, જલ્દી જા, કપડાં બદલીને દૂધ પી લે અને નાસ્તો કરી લે..
પિન્ટુ – કેમ મમ્મી આજે તું બધું જલ્દી જલ્દી કરવાનું કહે છે?
મમ્મી – અરે વાહ ! ભૂલી ગયો ? આજથી તારે સંગીત ક્લાસમાં જવાનું છે.
પિન્ટુ – (મોં બગાડીને) ઉહું, મમ્મી મને સંગીતમાં રસ નથી, મારે નથી જાવું.
મમ્મી – સંગીત તો સાધના કહેવાય બેટા, ચાલ જો, જલ્દીથી તૈયાર થઈ જા !
પિન્ટુ – પણ મમ્મી ….
(મમ્મી પિન્ટુની કોઈ વાત સાંભળવા તૈયાર નથી.)
મમ્મી – જા બેટા, નહીંતો પહેલા જ દિવસે મોડું થઈ જશે.
(પિન્ટુ પગ પછાડતો રૂમમાં જાય છે. તે પછી પિન્ટુની મમ્મી તેને બળજબરીથી સંગીત શીખવા મોકલે છે જેમાં તેને સહેજ પણ રસ નથી. થોડી વાર પછી)
મમ્મી – અરે વાહ, આવી ગયો બેટા !
પિન્ટુ – (મોં બગાડીને) મને જરા પણ મજા ન આવી.
મમ્મી – (તેને સમજાવતા) અરે, એમ ન બોલાય બેટા, થોડા દિવસોમાં બધુંય આવડી જશે.
પિન્ટુ – પણ મમ્મી મારે સંગીત ક્લાસમાં નહીં, કરાટે ક્લાસમાં જવું છે.
મમ્મી – બસ હવે, એ બધી વાતો પછી, ચાલ હવે હોમવર્ક કરવા બેસ જોઈએ.
પિન્ટુ – (કંટાળીને) મમ્મી, અત્યારે હું થાકી ગયો છું.
મમ્મી – પણ પિન્ટુ, હોમવર્ક તો કરવું જ પડશે ને !! વળી ડેઈલી ડાયરીમાં રિમાર્કસ મળશે. ચાલ હવે લઈ લે તારું હોમવર્ક, જલદી જા.
(મમ્મી જેમતેમ કરીને પિન્ટુ પાસે જબરજસ્તીથી હોમવર્ક કરાવે છે.)
(બીજા દિવસે પિન્ટુ શાળાએથી થાકીને ઘરે આવે છે.)
મમ્મી – આવી ગયો દીકરા, ચાલ જલ્દી ફ્રેશ થઈ જા.
પિન્ટુ – (ગુસ્સે થઈને) ના મમ્મી, મારે સંગીત ક્લાસમાં નથી જવું, હું નહીં જાઊ, મારે રમવા જવું છે.
મમ્મી – તો પછી ક્યાંય નથી જવાનું, બેસી રહે ઘરમાં.
(પિન્ટુ નિરાશ થઈ જાય છે અને પોતાના રૂમમાં ચાલ્યો જાય છે. થોડી વાર પછી, તેના પપ્પા ઓફીસથી આવીને આરામ કરતાં છાપું વાંચતા હોય છે ત્યારે, તે બહારના ઓરડામાં આવે છે.)
પિન્ટુ – પપ્પા, હું ક્રિકેટ રમવા જાઊં, મારે ક્રિકેટ રમવું છે.
પપ્પા – (ગુસ્સે થઈને) ના, જરાય નહીં, ક્યાંય નથી જવાનું, ચાલો હવે હોમવર્ક કરવા બેસો.
પિન્ટુ – પણ પપ્પા, મારે ક્રિકેટ રમવા જવું છે.
પપ્પા – એક વાર કહ્યું ને કે ક્યાંય નથી જવાનું, રમવા જવું એ શું વળી ? આખો દિવસ બેટ બોલ ઉલાળીને રમ્યા કરવાનું ને સમય બગાડ્યા કરવાનો..
(ત્રીજો દિવસ, મમ્મી અને પિન્ટુ વચ્ચે વાતચીત ચાલી રહી છે.)
મમ્મી – (હાથમાં પરીક્ષાનું પરિણામ છે તે જોઈને) જોયું, કેટલા ઓછા માર્ક્સ આવ્યા છે આ વખતે ? વિકીનું રિપોર્ટકાર્ડ જોયું તે? પૂરા માર્ક્સ જ આવ્યા હશે એને.. !!
પિન્ટુ – પણ મમ્મી મને તેનાથી ખાલી ત્રણ માર્ક્સ જ ઓછા આવ્યા છે.
મમ્મી – ઓછા એટલે ઓછા, કેટલી વખત કહ્યું કે બેટ દડા ઉલાળવાનું બંધ કર અને વાંચતો જા, પણ તું ક્યાં સમજે જ છે. હવે પછીની ટેસ્ટમાં વિકીથી વધારે માર્કસ આવવા જ જોઈએ, સમજ્યો ?
પિન્ટુ – પણ મમ્મી, આખો દિવસ ભણી ભણીને થાકી જઊં છું, હવે રમવા જાઊં ?
મમ્મી – વળી પાછું રમવાનું નામ લીધું ? જા જઈને વાંચવા બેસ ને ગણિતના દાખલા ગણ.
પિન્ટુ – (મોં બગાડીને પગ પછાડે છે) આખો દિવસ ભણભણ કર્યા કરવાનું… (રૂમમાં જતો રહે છે.)
મમ્મી – (પિન્ટુના રૂમમાં જાય છે જ્યાં પિન્ટુ કાગળ પર પેનથી આડાઅવળા લીટા તાણે છે, મમ્મી ગુસ્સે થઈ જાય છે.) આ શું કરે છે તું? તને કહ્યું ને કે વાંચવા બેસ કે મેથ્સની પ્રેક્ટિસ કર !!
પિન્ટુ – (જીદ કરે છે) મમ્મી, મારે રમવા જવું છે, તું સમજતી કેમ નથી ?
મમ્મી – વાહ, તું તારી મમ્મીને સમજાવીશ ? ચાલ હવે વાંચવા બેસ.
(પિન્ટુએ ફરજીયાત ભણવા બેસવું પડે છે.)
(ચોથો દિવસ, પિન્ટુ ખુશ થતો મમ્મી પાસે જઈને કાંઈક બતાવી રહ્યો છે.)
પિન્ટુ – મમ્મી, મમ્મી, આ જો મેં શું બનાવ્યું છે ?
(પિન્ટુએ સરસ મજાની પરી અને તેના હાથમાં જાદૂઈ છડી હોય તેવું સુંદર ચિત્ર દોર્યું છે.)
પિન્ટુ – મમ્મી મારે પેઈન્ટિંગના ક્લાસ કરવા છે.
મમ્મી – આ ચિતરડા તો ઠીક છે પણ એમાં પેઈન્ટિંગ ક્લાસની વાત ક્યાંથી આવી ? તને સંગીત ક્લાસમાં જવાનું કહ્યું તો મોં ચડાવે છે, જો આ બાજુવાળો કેવા સરસ તબલાં વગાડે છે ? તને આવડે છે કાંઈ ? ડોબો…
પિન્ટૂ – પણ મમ્મી, તેનો શોખ અલગ છે. એને આવું દોરતા નહીં આવડતું હોય, તું પૂછજે એને. મારો શોખ અલગ છે. હું ગમે એટલી મહેનત કરું, મને તબલા વગાડતાં નહીં આવડે કારણકે મને તેમાં રસ નથી.
મમ્મી – ઓહો..હો, હવે તું પાછો મને સમજાવવા માંડ્યો !! એકેય ક્લાસમાં નથી જવાનું તારે, પછી તું ભણવામાં ધ્યાન આપતો નથી, હમણાં નેક્સૃટ ટર્મની એક્ઝામ આવી જશે.
(પિન્ટુના પપ્પા આવે છે.)
મમ્મી – લો સાંભળો, તમારા લાડકાને પેઈન્ટિંગ ક્લાસ કરવા છે, ભણવામાં તો પૂરો પડતો નથી.
પપ્પા – (બેસતાં કહે છે) જો પિન્ટુ, એન્જીનીયર બનવા માટે પૂરેપુરું ધ્યાન ભણવામાં જ આપ, આવા બધાં શોખ નહીં રાખવાના.
પિન્ટુ – (ચીડાઈને) પણ પપ્પા, મારે એન્જીનીયર નથી બનવું, ક્રિકેટર બનવું છે.
પપ્પા – એક વાર કહ્યું ને બેટા, મારી ઈચ્છા છે કે તું એન્જીનીયર જ બને.
પિન્ટુ – પણ પપ્પા, ક્રિકેટ ……(પિન્ટુને અધવચ્ચે અટકાવીને)
પપ્પા – જો પિન્ટુ, પહેલાંય તને કહ્યું હતું, રમત સમયનો વ્યય છે. બધાં કાંઈ સચિન નથી બનતા, તારે એન્જીનીયરીંગની લાઈન લેવાની છે એટલે અત્યારથી ભણવામાં વધારે ધ્યાન આપ, ચાલ જઈને ભણવા બેસી જા.
(પિન્ટુ ઘીમા પગલે નિરાશ ચહેરે પોતાના ઓરડામાં જાય છે.
દિવસે ને દિવસે પીન્ટુ ઉદાસ રહેવા લાગે છે. તેને ક્રિકેટ રમવા મળતું નથી પોતાનો શોખ પૂરો કરવા પેન્ટિગ કલાસ જઈ શકાતું નથી.
બસ આખો દિવસ સ્કૂલ હોમવર્ક વાચવાનું લખવાનું…., આ બધાથી તે ખૂબ જ થાકી જાય છે. એવામાં એક દિવસ યથાર્થ કે જે પીન્ટુનો બેસ્ટ ફ્રેન્ડ છે તે તેના ઘરે રમવા આવે છે.)
યથાર્થ – હેય પીન્ટુ હાઉ આર યું? શું કરે છે? ચલ રમીએ…
પીન્ટુ – હેય યથાર્થ આવ.
પીન્ટુ – ચાલ યથાર્થ આપણે કેરમ રમીએ…
(બન્ને કેરમ રમે છે.)
યથાર્થ – (રમતા, રમતા.) કેમ પીન્ટુ તું હમણાં ઉદાસ દેખાય છે ? કોઈ તને ખિજાયું છે ? ?
પીન્ટુ – (નિરાશ થઈને) કોઈ નહિ બસ એમ જ.
(યથાર્થ બ્લેક કુકરીનું નિશાન લે છે. પછી સ્ટ્રાઈકરથી શોટ મારે છે. કુકરી ફટ કરતી હોલમાં પડે છે.)
યથાર્થ – યસસ…..
પીન્ટુ – અરે વાહ. તે તો મસ્ત શોટ માર્યો…
(પછી થોડીવાર સુધી બન્ને કેરમ જ રમે છે.)
યથાર્થ – બસ યાર… ચલ હવે કાંઈક બીજું રમીએ. (ત્યાં યથાર્થ પીન્ટુનું બેટ જુએ છે.) હેય નાવ લેટ’સ પ્લે ક્રિકેટ.
પીન્ટુ – ક્રિકેટ?? ના ના.. ક્રિકેટ નહિ પપ્પાએ ક્રિકેટ રમવાની ના પાડી છે.
યથાર્થ – (નવાઈથી) પણ કેમ?
પીન્ટુ – પપ્પાએ કીધું કે ક્રિકેટ નહિ રમવાનું. એ સમયની બરબાદી છે.
યથાર્થ – પણ ક્રિકેટ રમવાની તો કેવી મજા આવે છે. મને તો મારા પપ્પા કોઈ દિવસ ના નથી પાડતાં. મારે જે રમવું હોય તે રમવાનું.
પીન્ટુ – ખરેખર? તારા પપ્પા તને કદી કંઇ કરવાની ના પાડતા નથી?
યથાર્થ – ના… બસ એકવાતનું ધ્યાન રાખવાનું કે કોઈનું નુકશાન નથાવું જોઈએ અને બહુ તોફાન નહિ કરવાનાં.
પીન્ટુ – (નિરાશ થઈને) તારે તો કેવું સારું. હું તો તોફાન પણ નથી કરતો તો પણ ક્રિકેટ નહિ રમવાનું. પેન્ટિંગ નહિ કરવાનું. આ નહિ ને પેલું નહિ… તું તો લકી છો યાર.
યથાર્થ – હા. મારા મમ્મી પપ્પા બહુ જ સારા છે. મને જે કરવું હોય તે કરવા દે છે.મારે જે ક્લાસ જૉઇન કરવા હોય તે છૂટ. મને પેન્ટિંગમાં રસ નહોતો માટે મે મમ્મીને ના પાડી. તો મમ્મીએ કહ્યું કે વાંધો નહિ બેટા કશું ફરજિયાત નથી જે વસ્તુમાં રસ ન હોય તે નહિ કરવાનું. જેનો જેવો શોખ હોય તેમજ કરવું જોઈએ.
(એટલામાં યથાર્થના મમ્મી પપ્પા તેને લેવા આવે છે. પીન્ટુના મમ્મી – પપ્પા તેને વેલકમ કરે છે…)
પીન્ટુના મમ્મી – આવો આવો ઘણો વખતે આવ્યાં બેસો.
પીન્ટુના પપ્પા – કેમ છો? શું ચાલે છે? મજામાં ને??
યથાર્થના પપ્પા – બસ બઘું બરાબર ચાલે છે. તમે કેમ છો?
પીન્ટુના પપ્પા – બસ મજામાં…
(તે દરમ્યાન પીન્ટુના મમ્મી પાણી લાવે છે. પછી બઘા વાતોએ વળગે છે.)
પીન્ટુના પપ્પા – શું કહે છે યથાર્થનો પ્રોગેસ?
યથાર્થના પપ્પા – જુઓ હું તો માનું છું કે બાળકોને તેમની રીતે આગળ વધવા દેવા જોઈએ. ખોટી બળજબરીથી તેમનો વિકાસ અટકી જાય છે. યથાર્થ પર અમે કોઈ જ બળજબરી કરતાં નથી. તેને વાચવું હોય ત્યારે વાંચેને પછી ફ્રેશ થાવ રમવા જાય. અમે તેને કદી વાંચવા માટે ફોર્સ કરતા નથી. તેના સ્તો સાથે હળેમળે. ગેમ્સ રમે શેરીમાં દોડાદોડી કરે. આ બધાથી તેને ગજબની સ્ફૂર્તી મળે છે.
યથાર્થ ની મમ્મી – એટલું જ નહિ તે પોતાની મરજીથી જ બીજી પ્રવૃતિઓમાં ભાગ લે છે જેમ કે કરાટે, ડાન્સ વગેરે…
પીન્ટુના મમ્મી પપ્પા એકબીજાનું મો તાકવા લાગે છે કારણ કે તેમનું વર્તન પીન્ટુ સાથે સાવ જ વિરોધી હતું. બન્ને ખૂબ ક્ષોભ અનુભવે છે……
યથાર્થની મમ્મી – બાળકોને ઊડવા માટે ખુલ્લું આકાશ આપવું એ મા-બાપની જવાબદારી છે. તેમના પર આપણી ઈચ્છાઓને થોપવી એ તેમની વિકાસ રોકવા બરાબર છે.
યથાર્થના પપ્પા – માટે જ અમે યથાર્થને અમે પૂરી છૂટ આપીએ છીએ.હા પણ તેની ખોટી જીદ નથી ચલાવતા.
યથાર્થની મમ્મી – હમણાં જ એણે કહ્યું કે એને પેન્ટિંગમાં નહિ પણ ડાન્સમાં રસ છે તો એને ડાન્સ ક્લાસ જોઈને કરાવી આપ્યા.
યથાર્થના પપ્પા – ભવિષ્યમાં પણ એણે શું કરવું ક્યા ફિલ્ડમાં આગળ વધવું એ પણ એ જ નક્કિ કરશે.
(પીન્ટુના મમ્મી- પપ્પાને પોતાની ભૂલ સમજાય છે. બન્ને યથાર્થના મમ્મી-પપ્પાની વાતો ગળે ઊતરે છે. તેઓ સમજાય જાય છે કે બન્ને ક્યાં ખોટાં પડ્યાં છે.)
યથાર્થની મમ્મી – આ બધાની સાથે એ પોતાનું સ્ટડિમાં પણ બરાબર ધ્યાન આપે છે એટલે કોઈ ચિંતાની વાત નથી.
યથાર્થના પપ્પા – આજે કદાચ આપણી વાત માનીને એ કોઈ કામ કરવા તૈયાર થશે અને કરશે પણ ખરાં પરંતુ, તે કામમાં એનુ મન નહિ હોય.એ કામ ખાલી કરવાં ખાતર જ કરશે. એને જે કામમાં એની ખુશી ન હોય એ કામનું પણ શું?
યથાર્થ ની મમ્મી – માટે સારું તો એ જ કહેવાયને કે એ કોઈ એવું કામ કરે જેમાં તેને રસ હોય.
(આ બધી વાતો સાંભળીને પીન્ટુંના મમ્મી-પપ્પાનું હદય પરિવર્તન થય છે.)
પીન્ટુના મમ્મી પપ્પા – ઓહ તમે એકદમ સાચા છો. તમે તો મારી આંખો ખોલી નાખી.
યથાર્થના મમ્મી પપ્પા – કેમ કેમ??
પીન્ટુના પપ્પા – જાણ્યે અજાણ્યે અમે પીન્ટુને ઘણો અન્યાય કરી રહ્યાં હતાં. હવે બઘું પીન્ટુની ઈચ્છા મુજબ જ થશે.
પીન્ટુના મમ્મી – (બન્ને બાળકોને બોલાવે છે.) પીન્ટુ, યથાર્થ….
પીન્ટુના પપ્પા – હવેથી તારે જે ક્લાસ જોઈન કરવા હોય તે છૂટ, ઓકે?
પીન્ટુ – (ચહેરો ખીલી ઉઠે છે.) સાચે જ પપ્પા??????
પીન્ટુના મમ્મી – હા બેટા અને તારે કરાટે શીખવું હતુ ને તો કાલથી જ કરાટે કલાસ શરૂ ઓકે?
પીન્ટુ – (પીન્ટુ ખૂબ જ ખુશ થઈ જાય છે.) ખરેખર મમ્મી??
પીન્ટુના પપ્પા – અને હા પીન્ટુ ભવિષ્યમાં પણ તારી કારકિર્દીનો નિર્ણય પણ તારો જ રહેશે. હો કે.
(પીન્ટુને તો જાણે ઊડવાનું ખુલ્લું આકાશ મળી ગયું હોય તેમ ખુશીથી નાચી ઉઠે છે.)
યેયેયેયે….
(પીન્ટુને ખુશ થયેલો જોઈ તેના મમ્મી પપ્પા પણ ખુશ થઈ જાય છે.)
પીન્ટુના પપ્પા – થેંક્સ ટુ યથાર્થના મમ્મી – પપ્પા. તમારે લીધે આજે અમારા વિચારો બગલાઈ ગયા.
યથાર્થના મમ્મી – પપ્પા – ત્યારે તો અમારું તમારા ઘરે આવવું યથાર્થ સાબિત થયું ખરું ને??
બધા હસી પડે છે.
પીન્ટુ – (યથાર્થનો હાથ પકડે છે.) યાર યથાર્થ તું તો ખરેખર લકી છો મારા માટે.
( બન્ને ભેટી પડે છે.)
બિલિપત્ર -
“મારો જન્મ જૂની રંગભૂમિમાં થયો છે અને ‘સરિતા’ એ મને રંગભૂમિએ આપેલું નામ છે. હું ઋણી છું એ ગુજરાતી ભાષાની કે જેણે મને મોટી કરી, જીવાડી, ખૂબ બધું આપ્યું. કળા આપી સાથે મારા બાળકોનો ઉછેર પણ આપ્યો. મારા માટે મારી યશોદામા એટલે ગુજરાતી ભાષા અને દેવકી મારી મરાઠી ભાષા. મને લોહી નીકળે એ પણ ગુજરાતી જ હોય. મને ઘણા મરાઠીઓ કહે, તું કેવી છે ? આપણી ભાષાનું તને કંઈ યાદ જ નથી ? મેં કહ્યું, જે છે તે આ છે, ભાઈ !”
- સરિતાબેન જોશી (અસ્મિતાપર્વ ૧૩ના વક્તવ્યમાંથી)

Friday, January 21, 2011

emotion picture




Thursday, January 20, 2011

હવે પછી શુ?


૧. એક જીવતો જાગતો પણ આપણા ધ્યાનમાં ન આવતો મારી સ્કુલનો પ્રશ્ન જે આપણી સમક્ષ મુકીશ. મને આશા છે કે તમે આ પ્રશ્નનો ચોક્કસ જવાબ આપશો.

૨. " પ્રાર્થનામાં બાળકોનું રસહિન વલણ " વિષય પરનું સશોધન જે મે હમણા જ પુરુ કર્યુ તે તમારી સમક્ષ વિડિયો સાથે આ બ્લોગ માં જોવા મળશે.
૩. અમારી શાળામાં યોજવા જઇ રહેલ વિજ્ઞાન મેળાના પ્રયોગ ફોટોગ્રાફ સાથે...